Manastır’ın tarihi merkezinde yer alan Yeni Camii, şehrin Osmanlı döneminden kalma en etkileyici yapılarından biridir. 1558–1559 yıllarında, 16. yüzyılın ortalarında Manastır kadılığı yapmış olan Kadı Mehmed Efendi tarafından inşa edilmiştir. Günümüzde de mimari ve sanatın sessiz ama güçlü bir dille konuştuğu özel bir mekân olma özelliğini korumaktadır.
Јени џамија и Пекмез пазар фотографирано околу 1915 г.
Yakınındaki İshak Camii’ne kıyasla daha küçük olmasına rağmen, Yeni Camii son derece zengin ve nadir iç mekân süslemeleriyle öne çıkar. Giriş kapısında görülen ve Uzak Doğu kökenli olduğu düşünülen çini kaplamalar, Balkanlar’daki camiler arasında gerçek bir nadirliktir.
Caminin içi ziyaretçiler üzerinde güçlü bir etki bırakır. Minber ve duvar köşeleri, büyük bir ustalıkla işlenmiş stalaktit biçimli süslemelerle bezenmiştir. Bu detayların, İstanbul’dan gelen usta sanatçılar tarafından yapıldığı düşünülmektedir. Kusursuz bir üslupla işlenen hat süslemeleri ise derin bir sembolizm taşır; her çizgi ve her harf, Kur’an ayetlerinin stilize edilmiş görsel bir yansımasıdır ve Osmanlı başkentindeki en önemli camilerle benzerlik gösterir.
Yakın geçmişte Yeni Camii, yeni bir kültürel kimlik de kazanmıştır. İç mekân bir süre sanat galerisi olarak kullanılmıştır. Arkeolojik çalışmalar sırasında önemli bir keşif yapılmış ve caminin, Orta Çağ’a ait Aziz Georgi Kilisesi’nin temelleri üzerine inşa edildiği ortaya çıkmıştır.
Kazıların ardından kilise kalıntıları korunmuş ve cam bir yapı ile kaplanarak ziyaretçilerin bu nadir tarihsel katmanı doğrudan görmesi sağlanmıştır. Kalıntıların bir bölümü, yapının çevresindeki düzenlenmiş dış alanda da görülebilmektedir.
Bugün Yeni Camii, yalnızca bir ibadet yapısı değil; farklı uygarlıkların, inançların ve sanatsal ifadelerin buluştuğu özel bir mekândır. Manastır’ı ziyaret eden herkes için, yüzyıllar boyunca yapılan bir yolculukta sessiz ama etkileyici bir duraktır.
