Објектот во кој денес е сместен Градскиот музеј во Битола е еден од најзначајните историски споменици во градот. Позната како Старата касарна, оваа импозантна градба е изградена во 1848 година, во периодот на Отоманската империја, како средно воено училиште (Идадије на турски јазик).
- Адреса: Климент Охридски 18, 7000 Битола
- Телефон: +389 47 233 187
- info@muzejbitola.mk
- https://muzejbitola.mk
- Работно време: Апр. – окт.: 08.00 – 20.00 h / Окт. – март: 08.00 – 18.00 h
Проектиран од архитекти од Истанбул, а изграден од локални мајстори, комплексот се одликува со правоаголна основа и централен отворен двор, што ги одразува напредните урбанистички и архитектонски концепти на своето време.
Во текот на 19 век, Битола – тогаш позната како Монастир/Манастир – била административен центар на Битолскиот вилает, отоманска покраина која опфаќала голем дел од денешна Македонија и делови од Албанија, Грција, Србија и Косово. Со речиси еден милион жители, регионот бил управуван од Битола, што му давало на градот исклучително политичко, воено и културно значење.
Во непосредна близина на денешниот музеј се наоѓале познатите Црвена и Бела касарна, кои во одредени периоди сместувале и до 30.000 војници.
- Црвена касарна (1838) била наменета за пешадиски единици.
- Бела касарна (1844) служела за коњаница и артилерија.
Овие објекти се наоѓале на просторот на денешниот Градски парк, Спортската сала и Стадионот. Заедно со Военото училиште, Офицерскиот дом и помошните објекти, тие формирале внимателно планиран воено-урбан комплекс, споредлив со оние во големите отомански метрополи.
За жал, касарните биле тешко оштетени и конечно урнати за време на Првата светска војна.
Меѓу најпознатите питомци што се школувале во оваа зграда бил Мустафа Кемал Ататурк, основач и прв претседател на современата Република Турција. Друга значајна личност бил Нијази-бег, еден од водачите на Младотурската револуција од 1908 година.
Со текот на времето, институцијата ја менувала својата намена:
– Во 1900 година станала Воена академија (Харбије).
– Во периодот од 1909 до 1912 година функционирала како високо воено училиште (воена гимназија).
Балканските војни (1912–1913) претставувале пресвртница за Битола.
Со губењето на поголемиот дел од европските територии на Отоманската империја, новите граници го преобликувале Југоисточна Европа. За Битола, тоа значело губење на стратешката улога, заминување на отоманските власти и дипломати и длабоки демографски и економски промени. Космополитскиот отомански карактер на градот постепено исчезнувал, отстапувајќи место на нова епоха на национални држави и современи политички реалности.
Состојбата дополнително се влошила за време на Првата светска војна, кога Битола се наоѓала директно на Македонскиот фронт. Силните бомбардирања предизвикале големи разурнувања, економски колапс и страдање на цивилното население, оставајќи длабоки траги врз инфраструктурата и културниот живот на градот.
Од крајот на Балканските војни па сè до 1974 година, објектот продолжил да служи за воени потреби, добивајќи го името Стара касарна. Во 1976 година, конечно добил нова улога како културна институција и станал седиште на Националната установа – Завод и музеј Битола.
Денес, Битолскиот музеј на посетителите им нуди две главни постојани изложби:
Постојана историска поставка
Оваа обемна изложба содржи богата збирка археолошки, историски и етнографски предмети, кои ја следат историјата на Пелагонискиот регион од праисторијата, преку антиката и средниот век, отоманскиот период, па сè до современата историја. Таа нуди сеопфатен увид во културниот и историскиот развој на еден од најзначајните региони во Македонија.
Спомен-соба на Мустафа Кемал Ататурк
Сместена во истата зграда каде што Ататурк учел како млад питомец, оваа спомен-соба го претставува неговиот ран живот, образованието и историскиот пат кон создавањето на современа Турција, нагласувајќи го неговото светско наследство и поврзаноста со Битола.
Зошто да го посетите Битолскиот музеј?
Битолскиот музеј не е само изложбен простор – тој е жив споменик што ги поврзува отоманското наследство, балканската историја и современиот културен идентитет. Посетата на Старата касарна нуди единствена можност да се истражи слоевитото минато на Битола, да се разбере нејзиното регионално значење и да се доживее една од најважните културни институции во Македонија.
